V{ah [d©Vr` oObm| H$m{ AbJ H$a CÎmam§Mb amÁ` H{$ AmR> Zdå]a H$m{ JoR>V hm{Z{ H{$ gmW hr Ohm§ [d©Vr` j{Ì H{$ bm{Jm| H$s ]hþV [wamZr _m§J gmH$ma hm{ J`r dht amÁ` H$m{ Mma Am¡a ^mJm| _| ]m§Q>Z{ H$s _m§J Z{ ^r Om{a [H$S> ob`m$h¡ &

CÎmam§Mb H{$ JR>Z H{$ gmW hr amÁ` H$m BoVhmg Ed§ ^yJm{b Xm{Zm| ]Xb J`{$& oh_mÀN>moXV [d©V ûm¥§IbmE§ hr Zht ]pëH$ ]X«rZmW Am¡a H{$XmaZmW H{$ [odÌ Ym_ [odÌ [mdZr J§Jm Ed§ `_wZm H{$ CX²J_ ñWb J§Jm{Ìr VWm `_wZm{Ìr ^r od^mOZ H{$ ]mX amÁ` _| Zht ah{$& _§gyar, amZrI{V Am¡a Z¡ZrVmb O¡g{ [`©Q>H$ j{Ì hr Zht oN>Z{ ]pëH$ gmhogH$ H«$sS>m H{$ÝÐ Am¡br ^r amÁ` _| Zht ahm$&

od^mOZ g{ g]g{ H$amam PQ>H$m amÁ` H$m{ D$Om© H{$ j{Ì _| bJm h¡$& Mm¡Xh hOma 660 _{JmdmQ> Ob odÚwV oOZ odo^ÝZ [na`m{OZmE§ CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| Mbr J`t$& BgH{$ gmW hr BZ [na`m{OZmAm| H{$ ]yV{ [a amÁ` H$m{ D$Om© j{Ì _| AJb{ VrZ-Mma dfmª{ _| AmË_oZ^©a ]ZmZ{ H$m g[Zm Qy>Q> J`m$&

od^mOZ H{$ ]mX _¡¾{gmBQ>, gm{[ ñQ>m{Z, Vm§]m, oOßg_, \$mñ\$m{amBQ²>, MyZm [ËWa O¡gr IoZO gå[Xm g{ ^a{ X{hamXyZ, JT>dmb, Aë_m{S>m, o[Wm¡amJT, [m¡S>r JT>dmb VWm oQ>har JT>dmb oOb{ ^r CÎmam§Mb _| Mb{ J`{$&

\y$bm| H$s KmQ>r, H$m]}Q> [mH©$, amOmOr Z{eZb [mH©$, ZÝXmX{dr amï­>r` CÚmZ hr amÁ` g{ Zht oN>Z J`{ ]pëH$ H$ñVyar _¥J, oh_ V|XwAm Am¡a _m{Zmb [jr g{ ^r CÎma àX{e d§oMV hm{ J`m$&

g_wÐ H$s gVh g{ bJ^J 10500 \$wQ> H$s D§$MmB© [a pñWV ]ÐrZmW Ym_ Ed§ 11500 \w$Q> H$s D$MmB© [a pñWV H{$XmaZmW Ym_ VWm ]\©$ g{ T>H{$ [hmS>m| [a gmhogH$ I{bm| H{$ ob`{ OwQ>Z{ dmbr ^rS> ^r CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| [hþ§M J`r$&

od^mOZ H{$ gmW hr amÁ` H$m dÝ` j{Ì ^r AgÝVwobV hm{ J`m$& amÁ` _| Ohm§ 17259 h{·Q>{`a j{Ì\$b _| dÝ` j{Ì ah J`m dht CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| bJ^J Xm{ JwZm 34359 h{·Q>{`a dÝ` j{Ì Mbm J`m$& od^mOZ H{$ ]mX amÁ` H{$ ohñg{ _| H{$db EH$ XwYdm amï­>r` CÚmZ e{f ]Mm O]oH$ N>h amï­>r` CÚmZ CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| Mb{ J`{$&

od^mOZ H{$ ]mX amÁ` _| hmWr Ed§ V|XwAm| H$s g§»`m ^r og_Q> J`r$& V|XwAm amÁ` _| Ohm§ _mÌ 191 ah J`{ dht CÎmam§Mb _| 1324 Mb{ J`{$& amÁ` _| og\©$ 31 hmWr ah J`{ dht CÎmam§Mb 1500 hmoW`m| H$m{ A[Z{ gmW b{ J`m$&

amÁ` H{$ dÝ` Ord odhmam| Ed§ àmUr CÚmZm| _| ]mK, V|XwAm, qMH$mam, ]mahqgKm, J|S>m AmoX H$s VmXmX 3981 ah J`r dht CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| 5139 Mb{ J`{$& ha{ ^a{ dÝ` j{Ìm| VWm ]S>r g§»`m _| dÝ` Ordm| H{$ CÎmam§Mb _| OmZ{ H{$ gmW hr CZH$s gwajm Ed§ g§ajU H$s oOå_{Xmar ^r A] CgH$s hr hm{Jr$&

od^mOZ H{$ ]mX amÁ` H$m g]g{ gmja oObm ^r CÎmam§Mb H$m{ o_bm$& amÁ` H{$ g]g{ AoYH$ gmjaVm àoVeV dmbm oObm X{hamXyZ, CÎmam§Mb H$s AñWm`r amOYmZr ]Z J`r dht M_m{br, o[Wm¡amJT>, Aë_m{S>m Ed§ [m¡S>r JT>dmb ^r CÎmam§Mb H$m A§J ]Z J`{$&

1991 H$s OZJUZm H{$ AZwgma CÎma àX{e H$m gmjaVm Am¡gV Ohm§ 41-60 Wm dht CÎmam§Mb _| J`{ BZ oObm| H$m gmjaVm àoVeV amOYmZr bIZD$ H{$ Am¡gV g{ ^r AoYH$ Wm$&

od^mOZ H{$ ]mX amÁ` H{$ odÚwV CË[mXZ H{$ j{Ì _| AJb{ VrZ-Mma dfmª{ _| AmË_ oZ^©a hm{Z{ H$s Cå_rX| [yar Vah g{ Qy>Q> J`r h¢$&

amÁ` H$s g]g{ _hËdmH$m§jr oQ>har Ob odÚwV [na`m{OZm od^mOZ H{$ ]mX CÎmam§Mb H{$ ohñg{ _| Mbr J`r$& Bg [na`m{OZm H{$ àW_ MaU _| df© 2002 VH$ 250 _{JmdmQ> odÚwV CË[mXZ ewê$ hm{ OmZ{ H$s g§^mdZm h¡$& oQ>har _| EH$-EH$ hOma _{JmdmQ> H$s odÚwV CË[mXZ H$s Xm{ [na`m{OZmAm| H$m àñVmd h¡$&

od^mOZ H{$ H$maU CÎmaH$mer H$s EH$ hOma AmR> gm¡ _{JmdmQ> H$s [m§M VWm M_m{br H$s EH$ hOma _{JmdmQ> H$s Mma [na`m{OZm`| ^r amÁ` g{ oN>Z J`r h¢$& g§`wº$ j{Ì _| ñWmo[V hm{Z{ dmbr _Z{ar ^mbr VWm bIdma ì`mgr Ob odÚwV [na`m{OZmAm| H{$ ob`{ CÎma àX{e Ob odÚwV oZJ_ Ed§ amï­>r` Ob odÚwV oZJ_ H{$ ]rM g_Pm¡Vm ^r hm{ MwH$m Wm, b{oH$Z A] od^mOZ H{$ ]mX CÎmam§Mb gaH$ma BZH{$ ]ma{ _| ·`m oZU©` b{Jr ñ[ï> Zht h¡$&

CÎmam§Mb o]b _| odÚwV [na`m{OZmAm| H{$ ]ma{ _| CÎma àX{e H{$ ohV _| `Úo[ Hw$N> àmdYmZ oH$`{ J`{ b{oH$Z CÎmam§Mb _| A^r g{ BZH$m odam{Y ewê$ hm{ OmZ{ g{ bJVm Zht h¡ oH$ amÁ` H$m{ dhm§ H$s odÚwV [na`m{OZmAm| g{ ]Vm¡a ohñg{Xmar Hw$N> hmogb hm{ [m`{Jm$&

bJ^J 45 dfm~ H{$ g§Kf© H{$ ]mX CÎmam§Mb AmoIaH$ma CÎma àX{e g{ AbJ hm{H$a AbJ amÁ` ]Z J`m b{oH$Z Bgr H{$ gmW hr amÁ` H$m{ Mma ^mJm| _| ]m§Q>Z{ H$s _m§J ^r Om{a [H$S> ob`m h¡$&

Mm¡Yar AoOV qgh H{$ Z{V¥Ëd dmbr amï­>r` bm{H$Xb Z{ Vm{ amÁ` H{$ ]§Q>dma{ H{$ ob`{ Am§Xm{bZ N>{S> oX`m h¡$& [píM_r àX{e H$m{ amÁ` g{ AbJ H$a hna àX{e ]ZmZ{ H$s _m§J H$m{ b{H$a lr qgh Ohm§ H$B© a¡ob`m§ H$a MwH{$ h¢ dht amOYmZr bIZD$ _| ^r odYmZ g^m H{$ K{amd H$s dh H$m{oee H$a MwH{$ h¢$& [ydmªMb amÁ` ]ZmZ{ H$s _m§J H$m{ _{Kmb` H{$ [yd© amÁ`[mb _YwH$a oXK{ Ed§ g_Vm [mQ>u H{$ [yd© gm§gX hnaH{$db àgmX Ja_mZ{ H$s H$m{oee H$a ah{ h¢$&

AbJ amÁ` H$s _m§J H$aZ{ dmb{ Z{Vm _mZV{ h¢ oH$ BgH{$ ob`{ bå]r bS>mB© bS>Zr hm{Jr$& dh H$hV{ h¢ oH$ oOZ amÁ`m| H$m JR>Z hþAm h¡ dh ^r bå]r bS>mB© H{$ ]mX JoR>V hm{ gH{$ h¢$& ]hþOZ g_mO [mQ>u ^r amÁ` H{$ Am¡a ]§Q>dma{ H$s [jYa h¡ b{oH$Z _wIa Zht h¡ O]oH$ H$m§J«{g g_mOdmXr [mQ>u Ed§ ^mO[m o\$bhmb amÁ` H{$ Am¡a od^mOZ H{$ oIbm\$ h¢$& amÁ` H{$ Am¡a od^mOZ H$m àñVmd odYmZ g^m H{$ o[N>b{ gÌ _| gXZ _| aIm J`m Wm$&

od^mOZ H{$ H$maU amÁ` H$m amOZroVH$ [naÑí` ^r à^modV hþAm h¡$& _w»`_§Ìr amOZmW qgh `Úo[ od[jr Xbm| H$m{ H$B© ]ma A[Zr gaH$ma oJamZ{ H$s gmd©OoZH$ MwZm¡Vr X{ MwH{$ h¢ b{oH$Z odYm`H$m| H$s g§»`m H{$ Am§H$S>m| H{$ _Ô{ZOa Vm{ gaH$ma Am¡a od[j Xm{Zm| H$s g§»`m bJ^J ]am]a H$s h¡$& od^mOZ H$m od[jr Xbm| [a H$m{B© Img à^md Zht [S>m$& ^mO[m H{$ 17 odYm`H$ CÎmam§Mb _| Mb{ J`{ dht g_mOdmXr [mQ>u H{$ VrZ, ]hþOZ g_mO [mQ>u Ed§ H$m§J«{g H$m EH$-EH$ odYm`H$ CÎmam§Mb _| J`m$&

dmVm©

Bg na[m{Q>© H{$ ]ma{ _| Am[H$s am` ·`m h¡?